ḻan

De Wikcionario, el diccionario libre

Mapuche[editar]

ḻan
pronunciación (AFI) [ˈļan]
[ˈlan]
grafías alternativas ban1lhan2

Etimología[editar]

De ḻa y el sufijo -n

Verbo intransitivo[editar]

1
Morir

Conjugación[editar]

Raíz: ḻa-
Formas no finitas
-n -lu -am
ḻan ḻalu ḻayam
-n con negación -lu con negación -am con negación
ḻanun ḻanulu ḻanuam
-wma -el -yüm
ḻawma ḻael ḻayüm
-wma con negación -el con negación -yüm con negación
ḻanuwma ḻanuel ḻanuyüm
Formas finitas
número singular dual plural
persona primera segunda tercera primera segunda tercera primera segunda tercera
Modo real iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo ḻan ḻaymi ḻay ḻayu ḻaymu ḻay engu, ḻayngu ḻaiñ ḻaymün ḻay engün, ḻayngün
Negativo ḻalan ḻalaymi ḻalay ḻalayu ḻalaymu ḻalay engu, ḻalayngu ḻalaiñ ḻalaymün ḻalay engün, ḻalayngün
Futuro Afirmativo ḻayan ḻayaymi ḻayay ḻayayu ḻayaymu ḻayay engu, ḻayayngu ḻayaiñ ḻayaymün ḻayay engün, ḻayayngün
Negativo ḻalayan ḻalayaymi ḻalayay ḻalayayu ḻalayaymu ḻalayay engu, ḻalayayngu ḻalayaiñ ḻalayaymün ḻalayay engün, ḻalayayngün
Modo hipotético iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo ḻali ḻalmi ḻale ḻaliyu ḻalmu ḻale engu, ḻaleyengu ḻaliyiñ ḻalmün ḻale engün, ḻaleyengün
Negativo ḻanuli ḻanulmi ḻanule ḻanuliyu ḻanulmu ḻanule engu, ḻanuleyengu ḻanuliyiñ ḻanulmün ḻanule engün, ḻanuleyengün
Futuro Afirmativo ḻayali ḻayalmi ḻayale ḻayaliyu ḻayalmu ḻayale engu, ḻayaleyengu ḻayaliyiñ ḻayalmün ḻayale engün, ḻayaleyengün
Negativo ḻanuali ḻanualmi ḻanuale ḻanualiyu ḻanualmu ḻanuale engu, ḻanualeyengu ḻanualiñ ḻanualmün ḻanuale engün, ḻanualeyengün
Modo volitivo iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Afirmativo ḻachi ḻange ḻape ḻayayu ḻamu ḻape engu, ḻapeyengu ḻayaiñ ḻamün ḻape engün, ḻapeyengün
Negativo ḻakilchi, ḻakinulchi, ḻakili ḻakilnge, ḻakinulnge, ḻakilmi ḻakilpe, ḻakinulpe, ḻakile ḻakiliyu, ḻakinuliyu, ḻalayayu ḻakilmu, ḻakinulmu ḻakilpe engu, ḻakilpeyengu, ḻakinulpe engu, ḻakinulpey ḻakiliyiñ, ḻakinuliyiñ, ḻalayaiñ ḻakilmün, ḻakinulmün ḻakilpe engün, ḻakilpeyengün, ḻakinulpe engün, ḻakinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones

Referencias y notas[editar]

  1. grafemario Raguileo
  2. grafemario Azümchefe