chiʼ
Apariencia
(Redirigido desde «chi'»)
chiʼ | |
pronunciación (AFI) | /t͡ʃiʔ/ |
silabación | chiʼ |
grafías alternativas | chi' |
rima | iʔ |
Etimología
[editar]Si puedes, incorpórala: ver cómo
Sustantivo
[editar]Singular | Plural |
---|---|
chiʼ | chiʼob |
Verbo transitivo
[editar]Locuciones
[editar]- chʼaʼ chiʼ: invocación, mención.
- mak a chiʼ: cállate.
Conjugación
[editar]Voz activa | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
número | singular | plural | ||||
persona | primera | segunda | tercera | primera | segunda | tercera |
Modo indicativo | ||||||
Incompletivo | kin chiʼik | ka chiʼik | ku chiʼik | k chiʼik | ka chiʼikeʼex | ku chiʼikoʼob |
Completivo | tin chiʼaj | ta chiʼaj | tu chiʼaj | t k chiʼaj | ta chiʼajeʼex | tu chiʼajoʼob |
Resultativo | in chiʼimaj | a chiʼimaj | u chiʼimaj | k chiʼimaj | a chiʼimajeʼex | u chiʼimajoʼob |
Modo subjuntivo | ka in chiʼej * | ka a chiʼej * | ka u chiʼej * | ka k chiʼej * | ka a chiʼex | ka u chiʼob |
Modo imperativo | - | chiʼej * | - | - | chiʼex | - |
Voz pasiva | ||||||
Modo indicativo | ||||||
Incompletivo | kin chiʼibil | ka chiʼibil | ku chiʼibil | k chiʼibil | ka chiʼibileʼex | ku chiʼibiloʼob |
Completivo | (j)chiʼiben | (j)chiʼibech | (j)chiʼibij * | (j)chiʼiboʼon | (j)chiʼibeʼex | (j)chiʼiboʼob |
Resultativo | chiʼanen | chiʼanech | chiʼan | chiʼanoʼon | chiʼaneʼex | chiʼanoʼob |
Modo subjuntivo | ka chiʼibiken | ka chiʼibikech | ka chiʼibik | ka chiʼibikoʼon | ka chiʼibikeʼex | ka chiʼibikoʼob |
* Los sufijos -ej/-ij se eliminan en posición no terminal. |
Quiché
[editar]chiʼ | |
pronunciación | falta agregar |
Etimología
[editar]Si puedes, incorpórala: ver cómo
Sustantivo
[editar]- 1 Anatomía
- Boca.
Referencias y notas
[editar]- ↑ Juan R. Bastarrachea et al. «chiʼ» en Diccionario Básico Español-Maya-Español. Editorial: Maldonado Editores. Mérida, México, 1992.
- ↑ Shigeto Yoshida. «CHI’» en Diccionario de la conjugación de verbos en el maya yucateco actual. Página 10. Editorial: Tohoku University. Sendai, 2009.
- ↑ «CHI’» en Diccionario maya popular: maya-español, español-maya. Página 39. Editorial: Academia de la Lengua Maya de Yucatán, A. C. Mérida, Yucatán, 2007. ISBN: 9685480370.