gvneytun

Mapuche (Grafemario Raguileo)

gvneytun
central (AFI)	[ɣɨ.nej.tun]
periférico (AFI)	[ɣɨ.nej.tun]
chesüngun (AFI)	[ɣɨ.nej.tun]
silabación	gv-ney-tun
grafías alternativas	ngüneytun

Etimología

Si puedes, incorpórala: ver cómo

Verbo

1

Inspeccionar, examinar.

2

Averiguar.

Conjugación

Raíz: gvneytu-

Formas no finitas
		-n			-lu			-am
		gvneytun			gvneytulu			gvneytuam
		-n con negación			-lu con negación			-am con negación
		gvneytunun			gvneytunulu			gvneytunuam
		-wma			-el			-yvm
		gvneytuwma			gvneytuel			gvneytuyvm
		-wma con negación			-el con negación			-yvm con negación
		gvneytunuwma			gvneytunuel			gvneytunuyvm
Formas finitas
número		singular			dual			plural
persona		primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera
Modo real		iñce	eymi	fey	iñciw	eymu	fey egu*	iñciñ	eymvn	fey egvn*
No futuro	Afirmativo	gvneytun	gvneytuymi	gvneytuy	gvneytuyu	gvneytuymu	gvneytuy egu, gvneytuygu	gvneytuiñ	gvneytuymvn	gvneytuy egvn, gvneytuygvn
	Negativo	gvneytulan	gvneytulaymi	gvneytulay	gvneytulayu	gvneytulaymu	gvneytulay egu, gvneytulaygu	gvneytulaiñ	gvneytulaymvn	gvneytulay egvn, gvneytulaygvn
Futuro	Afirmativo	gvneytuan	gvneytuaymi	gvneytuay	gvneytuayu	gvneytuaymu	gvneytuay egu, gvneytuaygu	gvneytuaiñ	gvneytuaymvn	gvneytuay egvn, gvneytuaygvn
	Negativo	gvneytulayan	gvneytulayaymi	gvneytulayay	gvneytulayayu	gvneytulayaymu	gvneytulayay egu, gvneytulayaygu	gvneytulayaiñ	gvneytulayaymvn	gvneytulayay egvn, gvneytulayaygvn
Modo hipotético		iñce	eymi	fey	iñciw	eymu	fey egu*	iñciñ	eymvn	fey egvn*
No futuro	Afirmativo	gvneytuli	gvneytulmi	gvneytule	gvneytuliyu	gvneytulmu	gvneytule egu, gvneytuleyegu	gvneytuliyiñ	gvneytulmvn	gvneytule egvn, gvneytuleyegvn
	Negativo	gvneytunuli	gvneytunulmi	gvneytunule	gvneytunuliyu	gvneytunulmu	gvneytunule egu, gvneytunuleyegu	gvneytunuliyiñ	gvneytunulmvn	gvneytunule egvn, gvneytunuleyegvn
Futuro	Afirmativo	gvneytuali	gvneytualmi	gvneytuale	gvneytualiyu	gvneytualmu	gvneytuale egu, gvneytualeyegu	gvneytualiyiñ	gvneytualmvn	gvneytuale egvn, gvneytualeyegvn
	Negativo	gvneytunuali	gvneytunualmi	gvneytunuale	gvneytunualiyu	gvneytunualmu	gvneytunuale egu, gvneytunualeyegu	gvneytunualiñ	gvneytunualmvn	gvneytunuale egvn, gvneytunualeyegvn
Modo volitivo		iñce	eymi	fey	iñciw	eymu	fey egu*	iñciñ	eymvn	fey egvn*
	Afirmativo	gvneytuci	gvneytuge	gvneytupe	gvneytuayu	gvneytumu	gvneytupe egu, gvneytupeyegu	gvneytuaiñ	gvneytumvn	gvneytupe egvn, gvneytupeyegvn
	Negativo	gvneytukilci, gvneytukinulci, gvneytukili	gvneytukilge, gvneytukinulge, gvneytukilmi	gvneytukilpe, gvneytukinulpe, gvneytukile	gvneytukiliyu, gvneytukinuliyu, gvneytulayayu	gvneytukilmu, gvneytukinulmu	gvneytukilpe egu, gvneytukilpeyegu, gvneytukinulpe egu, gvneytukinulpey	gvneytukiliyiñ, gvneytukinuliyiñ, gvneytulayaiñ	gvneytukilmvn, gvneytukinulmvn	gvneytukilpe egvn, gvneytukilpeyengün, gvneytukinulpe egvn, gvneytukinulpeyegvn
* También se usan fey y sus conjugaciones

Véase también

• gvneytunien

Referencias y notas

• Berretta, Marta; Cañumil, Dario & Cañumil, Tulio (2008) Mapucezugun-wigkazugun pici hemvlcijka (Pequeño diccionario castellano-mapuche). Florencio Varela: Agrupación Mapuche Wixaleyiñ.