matetun

De Wikcionario, el diccionario libre

Mapuche[editar]

matetun
pronunciación (AFI) [ma.teˈtun]

Etimología[editar]

De mate, la bebida estimulante, más el sufijo verbalizador -tu y el sufijo -n.

Sustantivo[editar]

1
Mateada, la acción de tomar mate.

Verbo[editar]

2
Matear, tomar mate.

Conjugación[editar]

Raíz: matetu-
Formas no finitas
-n -lu -am
matetun matetulu matetuam
-n con negación -lu con negación -am con negación
matetunun matetunulu matetunuam
-wma -el -yüm
matetuwma matetuel matetuyüm
-wma con negación -el con negación -yüm con negación
matetunuwma matetunuel matetunuyüm
Formas finitas
número singular dual plural
persona primera segunda tercera primera segunda tercera primera segunda tercera
Modo real iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo matetun matetuymi matetuy matetuyu matetuymu matetuy engu, matetuyngu matetuiñ matetuymün matetuy engün, matetuyngün
Negativo matetulan matetulaymi matetulay matetulayu matetulaymu matetulay engu, matetulayngu matetulaiñ matetulaymün matetulay engün, matetulayngün
Futuro Afirmativo matetuan matetuaymi matetuay matetuayu matetuaymu matetuay engu, matetuayngu matetuaiñ matetuaymün matetuay engün, matetuayngün
Negativo matetulayan matetulayaymi matetulayay matetulayayu matetulayaymu matetulayay engu, matetulayayngu matetulayaiñ matetulayaymün matetulayay engün, matetulayayngün
Modo hipotético iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo matetuli matetulmi matetule matetuliyu matetulmu matetule engu, matetuleyengu matetuliyiñ matetulmün matetule engün, matetuleyengün
Negativo matetunuli matetunulmi matetunule matetunuliyu matetunulmu matetunule engu, matetunuleyengu matetunuliyiñ matetunulmün matetunule engün, matetunuleyengün
Futuro Afirmativo matetuali matetualmi matetuale matetualiyu matetualmu matetuale engu, matetualeyengu matetualiyiñ matetualmün matetuale engün, matetualeyengün
Negativo matetunuali matetunualmi matetunuale matetunualiyu matetunualmu matetunuale engu, matetunualeyengu matetunualiñ matetunualmün matetunuale engün, matetunualeyengün
Modo volitivo iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Afirmativo matetuchi matetunge matetupe matetuayu matetumu matetupe engu, matetupeyengu matetuaiñ matetumün matetupe engün, matetupeyengün
Negativo matetukilchi, matetukinulchi, matetukili matetukilnge, matetukinulnge, matetukilmi matetukilpe, matetukinulpe, matetukile matetukiliyu, matetukinuliyu, matetulayayu matetukilmu, matetukinulmu matetukilpe engu, matetukilpeyengu, matetukinulpe engu, matetukinulpey matetukiliyiñ, matetukinuliyiñ, matetulayaiñ matetukilmün, matetukinulmün matetukilpe engün, matetukilpeyengün, matetukinulpe engün, matetukinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones

Referencias y notas[editar]