ngillatun

Mapuche (Alfabeto Unificado)

ngillatun
central (AFI)	[ŋi.ʎa.tun]
periférico (AFI)	[ŋi.ʎa.tun]
chesüngun (AFI)	[ŋi.ʎa.tun]
silabación	ngi-lla-tun
grafías alternativas	gijatun

Etimología

Si puedes, incorpórala: ver cómo

Verbo

1

Pedir algo.

2

Rogar, pedir a alguno.

Conjugación

Raíz: ngillatu-

Formas no finitas
		-n			-lu			-am
		ngillatun			ngillatulu			ngillatuam
		-n con negación			-lu con negación			-am con negación
		ngillatunun			ngillatunulu			ngillatunuam
		-wma			-el			-yüm
		ngillatuwma			ngillatuel			ngillatuyüm
		-wma con negación			-el con negación			-yüm con negación
		ngillatunuwma			ngillatunuel			ngillatunuyüm
Formas finitas
número		singular			dual			plural
persona		primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera	primera	segunda	tercera
Modo real		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
No futuro	Afirmativo	ngillatun	ngillatuymi	ngillatuy	ngillatuyu	ngillatuymu	ngillatuy engu, ngillatuyngu	ngillatuiñ	ngillatuymün	ngillatuy engün, ngillatuyngün
	Negativo	ngillatulan	ngillatulaymi	ngillatulay	ngillatulayu	ngillatulaymu	ngillatulay engu, ngillatulayngu	ngillatulaiñ	ngillatulaymün	ngillatulay engün, ngillatulayngün
Futuro	Afirmativo	ngillatuan	ngillatuaymi	ngillatuay	ngillatuayu	ngillatuaymu	ngillatuay engu, ngillatuayngu	ngillatuaiñ	ngillatuaymün	ngillatuay engün, ngillatuayngün
	Negativo	ngillatulayan	ngillatulayaymi	ngillatulayay	ngillatulayayu	ngillatulayaymu	ngillatulayay engu, ngillatulayayngu	ngillatulayaiñ	ngillatulayaymün	ngillatulayay engün, ngillatulayayngün
Modo hipotético		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
No futuro	Afirmativo	ngillatuli	ngillatulmi	ngillatule	ngillatuliyu	ngillatulmu	ngillatule engu, ngillatuleyengu	ngillatuliyiñ	ngillatulmün	ngillatule engün, ngillatuleyengün
	Negativo	ngillatunuli	ngillatunulmi	ngillatunule	ngillatunuliyu	ngillatunulmu	ngillatunule engu, ngillatunuleyengu	ngillatunuliyiñ	ngillatunulmün	ngillatunule engün, ngillatunuleyengün
Futuro	Afirmativo	ngillatuali	ngillatualmi	ngillatuale	ngillatualiyu	ngillatualmu	ngillatuale engu, ngillatualeyengu	ngillatualiyiñ	ngillatualmün	ngillatuale engün, ngillatualeyengün
	Negativo	ngillatunuali	ngillatunualmi	ngillatunuale	ngillatunualiyu	ngillatunualmu	ngillatunuale engu, ngillatunualeyengu	ngillatunualiñ	ngillatunualmün	ngillatunuale engün, ngillatunualeyengün
Modo volitivo		iñche	eymi	fey	iñchiw	eymu	fey engu*	iñchiñ	eymün	fey engün*
	Afirmativo	ngillatuchi	ngillatunge	ngillatupe	ngillatuayu	ngillatumu	ngillatupe engu, ngillatupeyengu	ngillatuaiñ	ngillatumün	ngillatupe engün, ngillatupeyengün
	Negativo	ngillatukilchi, ngillatukinulchi, ngillatukili	ngillatukilnge, ngillatukinulnge, ngillatukilmi	ngillatukilpe, ngillatukinulpe, ngillatukile	ngillatukiliyu, ngillatukinuliyu, ngillatulayayu	ngillatukilmu, ngillatukinulmu	ngillatukilpe engu, ngillatukilpeyengu, ngillatukinulpe engu, ngillatukinulpey	ngillatukiliyiñ, ngillatukinuliyiñ, ngillatulayaiñ	ngillatukilmün, ngillatukinulmün	ngillatukilpe engün, ngillatukilpeyengün, ngillatukinulpe engün, ngillatukinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones

Véase también

• ngellipun

Referencias y notas

• Augusta, Félix José (1916). Diccionario Araucano-Español y Español-Araucano. (página web), Santiago: Universitaria, 62 p. Consultado el 28-dic.-2019.