Apéndice:Glosario del aimara
Glosario del aimara, con las principales palabras de ese idioma:
Adjetivos[editar]
- musq´a: dulce, rico.
Interjecciones[editar]
- yuspajara: gracias.
Sustantivos[editar]
- chhukulliña: calambre.
- warawara: estrella.
- yatichiri: profesor.
Números[editar]
- maya: uno.
- paya: dos.
- kimsa: tres.
- pusi: cuatro.
- pisqa, pesqa: cinco.
- suxta, sojta: seis.
- paqallqu, paqallqo: siete.
- kimsaqallqu: ocho.
- llätunka: nueve.
- tunka: diez.
Verbos[editar]
a[editar]
- achikaña: rogar.
- achjaña: morder.
- alapikaña: comerciar.
- achuña: madurar.
- ajlliña: escoger.
- alaña: comprar.
- aliña: crecer (vegetales).
- allintaña: enterrar.
- allsuña: desenterrar.
- aljaña: vender.
- amtaña: recordar.
- amuyuña: prevenir.
- amuyaña: imaginar.
- apaña: llevar.
- apaqaña: bajar algo.
- aparaña: quitar.
- apayaña: enviar.
- aptaña: levantar.
- arkaña: seguir.
- armjaña: olvidar.
- arsuña: hablar.
- arxaña: molestar.
- asaña: llevar recipiente.
- askichaña: arreglar.
- atintaña: cerrar construyendo un muro.
- atipaña: ganar.
- atiraña: abrir deshaciendo un muro.
- awatiña: pastorear.
- ayaña: llevar palos.
- ayiña: ir en grupo.
ch[editar]
- ch'allaña: salpicar.
- ch'amuña: chupar.
- ch'aquña: golpear.
- ch'armiña: guiñar.
- ch'axmiña: molestar.
- ch'iwraña: estrujar.
- ch'iyaña: desgarrar.
- ch'ukuña: coser.
- ch'uqaña: amarrar.
- ch'uwaña: escurrir.
- chhallmaña: desmenuzar allanando la tierra.
- chhaqhaña: perder.
- chhaxnaña: buscar en medio de un labrado.
- chhaxraña: peinar.
- chinuña: atar.
- chipiña: alegrar.
- chuima: hígado.
- chulluña: remojar.
- churaña: dar.
- chutaña: marcar.
i[editar]
- ikiña: dormir.
- imaña: ocultar.
- iraña: llevar cosas pequeñas en una mano.
- irpaña: conducir gente.
- irtaña: recoger.
- ist'aña: escuchar.
- ituña: cargar objetos con ambos brazos.
- iwxaña: rogar.
j[editar]
- jachaña: llorar.
- jakaña: vivir.
- jakhuña: contar.
- jikiña: encontrar.
- jalaña: correr.
- jalaqaña: caer un objeto.
- jallmuña: comer sin masticar.
- jallpiña: lamer.
- jalxaña: separar.
- jamp'atiña: besar.
- jaqichaña: casar.
- jaquña: arrojar.
- jariña: lavar.
- jark'aña: proteger.
- jasiña: comezón.
- jat'iña: rascar.
- jaxsaña: miedo.
- jaxskataña: ahogar.
- jaychjaña: atragantar.
- jaytaña: dejar, desamparar.
- jik'iña: arrancar.
- jilaña: crecer.
- jiphiqaña: echarse.
- jiskhiña: averiguar.
- jist'aña: cerrar.
- jist'araña: abrir.
- jithiña: deslizar.
- jiwaña: morir.
- jiwayaña: matar.
- juchhantaña: sorber.
- junt'uchaña: calentar.
- junuña: insertar.
- jurqiña: escarbar el suelo.
- jutaña: venir.
k[editar]
- k'uphaña: matar.
- k'utaña: golpear.
- katsuña: coger.
- katuqaña: recibir.
- khariña: cortar.
- khatatiña: temblar.
- kistuña: masticar.
- kiwiña: agitar.
- khutuña: masticar granos tostados.
- khuyuña: silvar.
- killpiña: arrodillar.
- kuchjaña: cortar tejido.
- kutiña: volver.
l[editar]
- lakiña: agrupar.
- laruña: reír.
- lat'xaña: montar.
- liq'intaña: tocar la puerta.
- liwaña: alimentar.
- liwiña: arrojar.
- llamaysuña: cosechar.
- llullaña: engañar.
- llullumiña: bailar.
- llunkuña: pulir.
- llupantaña: encupir.
- luqaña: servir.
- luraña: hacer.
- luxriña: cavar.
m[editar]
- malliña: probar comida.
- Plantilla:maya: uno.
- mamuña: comer sin masticar.
- mantaña: entrar.
- mat'aqiña: dar cozes.
- mayiña: pedir.
- miraña: reproducir.
- mistuña: salir.
- mukhiña: oler.
- munaña: querer.
- musiña: cuidar.
- musphaña: estar estupefacto por causa de algo.
- muyukipaña: rodear.
n, ñi[editar]
p[editar]
- pachjaña: dividir con las manos.
- pakiña: romper sólidos (quebrar).
- parlaña: hablar.
- phallaña: reventar.
- phawaña: sembrar granos.
- phayaña: cocinar.
- phichaña: quemar(fuego rápido).
- phiskuña: frotar.
- phuqhaña: llenar.
- phusaña: soplar.
- p'akiña: romper.
- p'itaña: cocer.
- pichaña: barrer.
- pirqaña: construir pared.
- puquña: madurar un fruto.
- puriña: llegar.
- p'usuntaña: hinchar.
q[editar]
- q'alluña: trozar.
- q'aptaña: apretar con la mano.
- q'asaña: gritar.
- q'aspaña: chamuscar.
- q'ultintaña: tomar líquidos ansiosamente haciendo vibrar la garganta .
- q'upaña: apretar.
- q'uq'intaña: destruir.
- qalltaña: comenzar.
- qariña: cansar.
- qataña: arrastrar.
- qhantaña: alumbrar.
- qhatiña: cocer.
- qhawaña: vigilar.
- qhispiña: escapar.
- qhulliña: arar.
- qhumaña: abrazar.
- qillqaña: escribir.
- qimiña: apoyar.
- qiswaña: bailar.
s[editar]
- samaraña: descansar.
- samkaña: soñar.
- saña: decir.
- saraña: ir.
- saraqaña: bajar,caminando.
- sart'aña: visitar.
- sataña: sembrar batatas.
- sayjaña: detener.
- sayt'aña: levantar.
- sisaña: satisfazer de comida.
- sixsiña: escocer.
- sulluña: abortar.
- suwaña: agotar.
- suyaña: esperar.
t[editar]
- t'aqaña: romper por tensión (cuerdas).
- t'axlliña: aplaudir.
- t'ijtaña: correr.
- t'it'uña: engañar.
- t'ixiña: forrar.
- t'uruña: comer tostado.
- takintaña: patear.
- taksuña: pisotear.
- thalaña: sacudir.
- thallmaña: rebuscar.
- thaqhaña: buscar.
- thawthiña: hablar de cualquier manera.
- thixiña: freír.
- thoqhoña: bailaremos.
- thujsaña: apestar.
- thupaña: limar.
- thuqsuña: saltar.
- thuquthaltaña: bailar.
- tinkiña: caer una persona que estaba de pie.
- tipusiña: encolerizar.
- tukuña: terminar.
- tumantaña: rodear.
- tumpaña: extrañar (nostalgia).
- tuqiña: reñir.
- tuyuña: flotar.
u[editar]
- uchaña: poner.
- ullaña: leer.
- umaña: beber.
- uñiña: odiar.
- uñjaña: ver.
- uñtaña: mirar.
- unxtaña: mover.
- urquraña: padecer.
- usuña: doler.
- usuntaña: enfermar.
- utachaña: construir casa.
- utjaña: existir.
w[editar]
- wakiña: concertar.
- wallaqiña: hervir.
- wankaña: cantar.
- waqichaña: distribuir.
- warakuña: asustar.
- warantaña: echar líquido.
- warariña: chillar.
- warkuña: colgar ropa.
- wat'aqiña: patalear.
- wayjaña: jalar.
- wayuña: cargar líquido.
- williña: desparramar.
- wiskaña: mendigar.