chillkatun

De Wikcionario, el diccionario libre

Mapuche[editar]

chillkatun
pronunciación (AFI) [tʃiʎ.kaˈtun]
  • Grafías alternativas: cijkatun (Grafemario Raguileo), chillkatun (Grafemario Azümchefe)

Etimología[editar]

De chillka, "libro", y los sufijos verbalizadores -tu y -n.

Verbo[editar]

1
Leer
2
Escribir
3
Estudiar

Conjugación[editar]

Raíz: chillkatu-
Formas no finitas
-n -lu -am
chillkatun chillkatulu chillkatuam
-n con negación -lu con negación -am con negación
chillkatunun chillkatunulu chillkatunuam
-wma -el -yüm
chillkatuwma chillkatuel chillkatuyüm
-wma con negación -el con negación -yüm con negación
chillkatunuwma chillkatunuel chillkatunuyüm
Formas finitas
número singular dual plural
persona primera segunda tercera primera segunda tercera primera segunda tercera
Modo real iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo chillkatun chillkatuymi chillkatuy chillkatuyu chillkatuymu chillkatuy engu, chillkatuyngu chillkatuiñ chillkatuymün chillkatuy engün, chillkatuyngün
Negativo chillkatulan chillkatulaymi chillkatulay chillkatulayu chillkatulaymu chillkatulay engu, chillkatulayngu chillkatulaiñ chillkatulaymün chillkatulay engün, chillkatulayngün
Futuro Afirmativo chillkatuan chillkatuaymi chillkatuay chillkatuayu chillkatuaymu chillkatuay engu, chillkatuayngu chillkatuaiñ chillkatuaymün chillkatuay engün, chillkatuayngün
Negativo chillkatulayan chillkatulayaymi chillkatulayay chillkatulayayu chillkatulayaymu chillkatulayay engu, chillkatulayayngu chillkatulayaiñ chillkatulayaymün chillkatulayay engün, chillkatulayayngün
Modo hipotético iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo chillkatuli chillkatulmi chillkatule chillkatuliyu chillkatulmu chillkatule engu, chillkatuleyengu chillkatuliyiñ chillkatulmün chillkatule engün, chillkatuleyengün
Negativo chillkatunuli chillkatunulmi chillkatunule chillkatunuliyu chillkatunulmu chillkatunule engu, chillkatunuleyengu chillkatunuliyiñ chillkatunulmün chillkatunule engün, chillkatunuleyengün
Futuro Afirmativo chillkatuali chillkatualmi chillkatuale chillkatualiyu chillkatualmu chillkatuale engu, chillkatualeyengu chillkatualiyiñ chillkatualmün chillkatuale engün, chillkatualeyengün
Negativo chillkatunuali chillkatunualmi chillkatunuale chillkatunualiyu chillkatunualmu chillkatunuale engu, chillkatunualeyengu chillkatunualiñ chillkatunualmün chillkatunuale engün, chillkatunualeyengün
Modo volitivo iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Afirmativo chillkatuchi chillkatunge chillkatupe chillkatuayu chillkatumu chillkatupe engu, chillkatupeyengu chillkatuaiñ chillkatumün chillkatupe engün, chillkatupeyengün
Negativo chillkatukilchi, chillkatukinulchi, chillkatukili chillkatukilnge, chillkatukinulnge, chillkatukilmi chillkatukilpe, chillkatukinulpe, chillkatukile chillkatukiliyu, chillkatukinuliyu, chillkatulayayu chillkatukilmu, chillkatukinulmu chillkatukilpe engu, chillkatukilpeyengu, chillkatukinulpe engu, chillkatukinulpey chillkatukiliyiñ, chillkatukinuliyiñ, chillkatulayaiñ chillkatukilmün, chillkatukinulmün chillkatukilpe engün, chillkatukilpeyengün, chillkatukinulpe engün, chillkatukinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones

Referencias y notas[editar]