mapudungun

De Wikcionario, el diccionario libre
Ir a la navegación Ir a la búsqueda

Español[editar]

 mapudungun
Pronunciación (AFI):  [ma.pu.ð̞uŋˈgun]
Grafía alternativa:  mapudungún

Etimología[editar]

Del mapuche mapudungun ("el hablar de la tierra", "la lengua del país"), y este compuesto de mapu ("tierra, país") y dungun ("hablar").

Sustantivo masculino[editar]

Singularia tantum
mapudungun
1 Lingüística (glotónimos).
Lengua sudamericana hablada en Chile y Argentina por los mapuches. Es aglutinante y no ha sido relacionada satisfactoriamente con ninguna familia de lenguas.

Véase también[editar]

Traducciones[editar]

Mapuche[editar]

 mapudungun
Pronunciación (AFI):  [ma.pu.θuˈŋun]

[ma.pu.ðuˈŋun]

Etimología[editar]

Compuesto de mapu ("tierra", "territorio") y dungun ("hablar", "lengua", "asunto").

Sustantivo inanimado[editar]

Singular, dual y plural
mapudungun
1 Lingüística (glotónimos).
Mapudungun, lengua mapuche.
2
Asunto de tierras, problema de tierras

Verbo[editar]

3
Hablar mapudungun.
  • Ejemplo: «Feymew, mapudungufimi.» (Entonces, él te habló en mapudugun.)

Conjugación[editar]

Raíz: mapudungu-
Formas no finitas
-n -lu -am
mapudungun mapudungulu mapudunguam
-n con negación -lu con negación -am con negación
mapudungunun mapudungunulu mapudungunuam
-wma -el -yüm
mapudunguwma mapudunguel mapudunguyüm
-wma con negación -el con negación -yüm con negación
mapudungunuwma mapudungunuel mapudungunuyüm
Formas finitas
número singular dual plural
persona primera segunda tercera primera segunda tercera primera segunda tercera
Modo real iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo mapudungun mapudunguymi mapudunguy mapudunguyu mapudunguymu mapudunguy engu, mapudunguyngu mapudunguiñ mapudunguymün mapudunguy engün, mapudunguyngün
Negativo mapudungulan mapudungulaymi mapudungulay mapudungulayu mapudungulaymu mapudungulay engu, mapudungulayngu mapudungulaiñ mapudungulaymün mapudungulay engün, mapudungulayngün
Futuro Afirmativo mapudunguan mapudunguaymi mapudunguay mapudunguayu mapudunguaymu mapudunguay engu, mapudunguayngu mapudunguaiñ mapudunguaymün mapudunguay engün, mapudunguayngün
Negativo mapudungulayan mapudungulayaymi mapudungulayay mapudungulayayu mapudungulayaymu mapudungulayay engu, mapudungulayayngu mapudungulayaiñ mapudungulayaymün mapudungulayay engün, mapudungulayayngün
Modo hipotético iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
No futuro Afirmativo mapudunguli mapudungulmi mapudungule mapudunguliyu mapudungulmu mapudungule engu, mapudunguleyengu mapudunguliyiñ mapudungulmün mapudungule engün, mapudunguleyengün
Negativo mapudungunuli mapudungunulmi mapudungunule mapudungunuliyu mapudungunulmu mapudungunule engu, mapudungunuleyengu mapudungunuliyiñ mapudungunulmün mapudungunule engün, mapudungunuleyengün
Futuro Afirmativo mapudunguali mapudungualmi mapudunguale mapudungualiyu mapudungualmu mapudunguale engu, mapudungualeyengu mapudungualiyiñ mapudungualmün mapudunguale engün, mapudungualeyengün
Negativo mapudungunuali mapudungunualmi mapudungunuale mapudungunualiyu mapudungunualmu mapudungunuale engu, mapudungunualeyengu mapudungunualiñ mapudungunualmün mapudungunuale engün, mapudungunualeyengün
Modo volitivo iñche eymi fey iñchiw eymu fey engu* iñchiñ eymün fey engün*
Afirmativo mapudunguchi mapudungunge mapudungupe mapudunguayu mapudungumu mapudungupe engu, mapudungupeyengu mapudunguaiñ mapudungumün mapudungupe engün, mapudungupeyengün
Negativo mapudungukilchi, mapudungukinulchi, mapudungukili mapudungukilnge, mapudungukinulnge, mapudungukilmi mapudungukilpe, mapudungukinulpe, mapudungukile mapudungukiliyu, mapudungukinuliyu, mapudungulayayu mapudungukilmu, mapudungukinulmu mapudungukilpe engu, mapudungukilpeyengu, mapudungukinulpe engu, mapudungukinulpey mapudungukiliyiñ, mapudungukinuliyiñ, mapudungulayaiñ mapudungukilmün, mapudungukinulmün mapudungukilpe engün, mapudungukilpeyengün, mapudungukinulpe engün, mapudungukinulpeyengün
* También se usan fey y sus conjugaciones


Información adicional[editar]

  • Grafías alternativas: mapuzugun (Grafemario Raguileo y Grafemario Azümchefe)

Referencias y notas[editar]