gato
gato | |
pronunciación (AFI) | [ˈɡa.t̪o] ⓘ |
silabación | ga-to |
acentuación | llana |
longitud silábica | bisílaba |
rima | a.to |
Etimología 1
[editar]Del latín vulgar cattus[1], del latín catta[2], de origen incierto. La hipótesis más probable lo deriva de alguna lengua afroasiática.[3] Compárese el catalán gat, el francés chat, el inglés cat, el italiano gatto o el portugués gato. Las lenguas celtas, eslavas, germánicas, helénicas y romances han adoptado casi sin excepción este término, reemplazando a los patrimoniales; el latín feles sólo sobrevive en los derivados felino, félido.



Sustantivo masculino y femenino
[editar]gato ¦ plural: gatos ¦ femenino: gata ¦ femenino plural: gatas
- 1 Mamíferos
- (Felis catus) Animal carnívoro de la familia de los felinos, domesticado como animal de compañía desde al menos el 3500 a. C.
- 2 Mamíferos
- Por extensión, cualquier ejemplar de la familia de los félidos, que comprende 37 especies de mamíferos carnívoros.
- Sinónimos: félido, felino
- Hipónimo: gato montés
Sustantivo masculino
[editar]gato ¦ plural: gatos
- 3
- Prostituta de alto nivel, que solo atiende un número más o menos reducido de clientes regulares.
- Ámbito: lunfardo
- Uso: coloquial, se usa más en femenino
- 4
- Por extensión, prostituta en general, especialmente la de cierto nivel.
- Ámbito: Río de la Plata
- Uso: lunfardismo
- 5
- Cliente regular de una prostituta.
- Ámbito: Río de la Plata
- Uso: lunfardismo
- 6
- Bisoñé, peluca que usan algunos hombres para disimular su calvicie.
- Ámbito: Río de la Plata
- Uso: lunfardismo
- 7 Mecánica, hidráulica
- Máquina para levantar grandes pesos a poca altura.
- Sinónimos: gato hidraúlico, cric, crique, gata
- 8 Juegos
- Tres en línea.
- Ámbito: Chile, Costa Rica, México
- Sinónimos: véase Tesauro de tres en línea.
- 9
- Nombre del símbolo #, por su semejanza con el juego llamado "gato", sobre todo hablando de la tecla que lleva ese símbolo en los teléfonos.
- Ámbito: Chile, México.
- Sinónimos: almohadilla (España), numeral.
- 10 Música, danza
- Baile tradicional de Argentina, de pareja suelta y ritmo alegre.
- Hipónimos: gato con relaciones, gato cordobés, gato cuyano, gato patriótico.
- Ejemplo:
Yo vengo de aquellos pagos
muy cerca de la frontera
donde se baila la cueca
zamba, gato y chacareraÓscar Palavecino. Chacarera pa' mi Tartagal.
- 11
- Originario, relativo a, o propio de Madrid.
- Uso: coloquial
- Sinónimo: madrileño
- 12
- Ladrones de poca monta (o rateros), llamados así por su habilidad para moverse y actuar silenciosamente sin ser detectados, al igual que el animal.
- Ámbito: Algunas provincias argentinas
- 13
- Sirviente, en especial del servicio doméstico.
- Ámbito: México
- Uso: despectivo
- 14 Plantas
- (Salix caprea) Árbol dioico de la familia de las salicáceas, nativo de Eurasia, de hojas relativamente anchas y flores agrupadas en amentos.
- Ámbito: Chile
- Sinónimos: sauce cabruno, sauce alemán (Chile), meca de gato (Chiloé)
- 15
- Estafa o robo de poca monta y mucho sigilo, mas comúnmente dicho, de gato, veáse acep. 12.
- Ámbito: Uruguay
- Uso: coloquial
Locuciones
[editar]- a gatas: apoyando las rodillas y las manos en el suelo
- bolsa de gatos: embrollo
- buscarle la quinta pata o los tres pies al gato: insistir exageradamente en los defectos de algo.
- buscarle las cinco patas al gato: cometer imprudencias que pueden traer consecuencias que lamentar. (Venezuela)
- a ver quien pone el cascabel al gato: Quien se atreve a enfrentarse a alguien problemático o agresivo
- cuatro gatos: muy poca gente
- defenderse como gato boca arriba, de espaldas o panza arriba: defenderse agresiva y desesperadamente (coloquial)
- de gato: adquirido por medios de legalidad dudosa (coloquial, Uruguay)
- dar o pasar gato por liebre: engañar dando algo de menor valor que lo acordado
- darle el palo al gato: acertar, particularmente al lograr un negocio ventajoso (Chile, coloquial)
- el gato en la carnicería o el gato cuidando la carnicería
- echar el gato a las barbas: insultar a alguno (España)
- eso lo sabe hasta el gato: dicho para denotar que un asunto es muy obvio o sabido y que decirlo sería una perogrullada.
- estar más perdido que un gato en una fábrica de sifones: estar muy perdido, confuso o desorientado.
- estar meado de gato: estar con mala suerte (Chile, coloquial)
- estar para el gato: estar en malas condiciones, o con mala salud (Cono Sur)
- gato casero: ratero de poca monta (España)
- gato colo: felino sudamericano (Chile)
- gato colocolo: felino sudamericano (Chile)
- gato de agua: trampa para ratones hecha con agua
- gato de campo: con afición por el robo o habilidad para realizarlo (Chile, coloquial)
- gato de río o gato huillín: mamífero mustélido sudamericano (Chile)
- gato de mar: mamífero mustélido sudamericano (Chile)
- gato de nueve colas: instrumento de tortura
- gato montés o del monte
- gato pajero: felino sudamericano
- gato viejo: persona astuta y perspicaz que intenta no parecerlo (España)
- gato negro: en la Edad Media se relacionó a los gatos negros con la brujería.
- gollo de gato
- haber gato encerrado: haber algo oculto o sospechoso.
- jugar al gato y al ratón: oponerse encarnizadamente
- llevarse como el perro y el gato: llevarse muy mal
- llevarse el gato al agua: vencer en un enfrentamiento (España)
- mano o manito de gato
- más asustado que gato en bote
- más ladrón que gato de campo
- más rayado que charango de gato: loco, delirante (Chile, coloquial)
- meca de gato
- mojón de gato
- ojo de gato
- pelo de gato
- quedar como gato mojado: resultar humillado (Cataluña)
- tener siete vidas como los gatos: salir indemne de un accidentes
- vivir como perros y gatos: vivir en conflicto constante.
- cierra la puerta que se escapa el gato: se usa para reprender a quien revela intimidades frente a un tercero (España).
- el gato escaldado, del agua fría huye: quien ha sufrido un percance, trata de huir de lo que le recuerda al mismo.
- gato con guantes no caza ratones: indica que cuando se va a realizar una labor manual hay que llevar la indumentaria adecuada.
- hasta los gatos quieren zapatos: se usa para reprender ambiciones excesivas.
- hijo de gato caza ratón: cuando los hijos hacen lo mismo que sus padres o heredan sus habilidades o aun sus mañas.
- la curiosidad mató al gato: se usa para advertir a quien investiga asuntos turbios o peligrosos.
- De gato: igual que acepción 12 (Argentina) y acepción 15 (Uruguay).
- Como gato entre la leña: para referirse a quien sortea las dificultades con gran habilidad o agilidad (Uruguay).
- Como gato boca arriba: para referirse a alguien que se defiende con mucha resistencia, con mucha determinación, sin darse por vencido fácilmente.
- Con un ojo al gato y otro al garabato: estar al pendiente de dos asuntos a la vez.
Véase también
[editar]Traducciones
[editar]- Afrikáans: [1] kat (af)
- Aimara: [1] phisi (ay)
- Alemán: [1, 2] Katze (de) (femenino); [1] Kater (de) (masculino, gato macho); [7] Wagenheber (de) (masculino); [7] Heber (de) (masculino); [8] Kreis und Kreuz (de); [8] Tic Tac Toe (de)
- Armenio: [1] կատու (hy) “katu”
- Asturiano: [1] gatu (ast)
- Azerí: [1] pişik (az)
- Bretón: [1] kazh (br)
- Búlgaro: котарак (bg) (masculino); котка (bg) (femenino)
- Catalán: [1] gat (ca); [8] tres en ratlla (ca); [1] móx (ca) (Islas Beleares)
- Coreano: 고양이 (ko)
- Danés: [1] kat (da); [7] donkraft (da); [8] kryds og bolle (da)
- Esperanto: [1] kato (eo); [8] eo (eo); tiktakto (eo)
- Estonio: [1] kass (et)
- Vasco: katu (eu)
- Finés: [1] kissa (fi); [7] tunkki (fi); nosturi (fi)
- Francés: [1] chat (fr) (masculino); [7] cric (fr) (masculino)
- Galés: [1] cath (cy) (femenino)
- Gallego: [1] gato (gl) (masculino); [8] pai fillo nai (gl); [8] tres en raia (gl)
- Georgiano: [1] კატა (ka)
- Griego: [1] γάτα (el)
- Guaraní: [1] mbarakaja (gn)
- Húngaro: [1] macska (hu)
- Ido: [1] kato (io)
- Inglés: [1] cat (en); [3, 4] hooker (en); [5] john (en); [7] jack (en); [8] noughts and crosses (en); [8] tic-tac-toe (en)
- Irlandés: [1] cat (ga) (masculino)
- Italiano: [1] gatto (it) (masculino); [7] cric (it); [7] cricco (it) (masculino)
- Japonés: [1] 猫 (ja)
- Japonés: [7] ジャッキ (ja)
- Japonés: [8] 三目並べ (ja)
- Kurdo (macrolengua): kitik (ku)
- Latín: [1] feles (la)
- Luxemburgués: [1,2] Kaz (lb) (femenino)
- Chino: 猫 (zh)
- Mapuche: [1] narki (arn); [1] ñayki (arn)
- Maya yucateco: [1] miis (yua)
- Mazahua central: mixi (maz)
- Mazahua de Michoacán: mixi (mmc)
- Mongol: муур (mn)
- Náhuatl central: miztontli (nhn)
- Náhuatl clásico: mizton (nci)
- Náhuatl de Guerrero: miston (ngu)
- Náhuatl de la Huasteca central: misto (nch)
- Náhuatl de la Huasteca occidental: misto (nhw)
- Náhuatl de la Huasteca oriental: mistoh (nhe); micho (nhe)
- Náhuatl de Morelos: mistle (nhm)
- Neerlandés: [1] kat (nl); [1] krik (nl) (femenino); [8] boter-kaas-en-eieren (nl); [8] boterkaas en eieren (nl)
- Noruego bokmål: [1] katt (no)
- Noruego nynorsk: [1] katt (nn)
- Otomí de Temoaya: mixi (ott)
- Otomí del Valle del Mezquital: mixi (ote)
- Papiamento: [1] pushi (pap)
- Polaco: [1] kot (pl); [8] kółko i krzyżyk (pl)
- Portugués: [1] gato (pt); [8] jogo da velha (pt)
- Quechua del sur boliviano: [1] michi (quh)
- Quechua cuzqueño: [1] michi (quz)
- Quechua de Huaylas Ancash: mishi (qwh)
- Rapa nui: kuri (rap)
- Rumano: [1, 2] pisică (ro); [1] pisică de casă (ro)
- Ruso: [1] кот (ru) (masculino); [1] кошка (ru) (femenino); [8] крестики-нолики (ru)
- Serbocroata: [1] мачак (sh) (masculino); [1] мачка (sh) (femenino); [8] икс-окс (sh)
- Sueco: [1] katt (sv)
- Ucraniano: [1] кіт (uk)
- Tártaro de Crimea: mışıq (crh)
- Yoruba: [1] ológìnní (yo); [1] ológbò (yo)
Gallego
[editar]gato | |
pronunciación | falta agregar |
Etimología 1
[editar]Si puedes, incorpórala: ver cómo.
Sustantivo masculino
[editar]Singular | Plural |
---|---|
gato | gatos |
- 1 Mamíferos
- Gato
Véase también
[editar]Judeoespañol
[editar]gato | |
pronunciación | falta agregar |
Etimología 1
[editar]Si puedes, incorpórala: ver cómo.
Sustantivo masculino
[editar]- 1 Mamíferos
- Gato.
Véase también
[editar]Lingua franca nova
[editar]gato | |
pronunciación | falta agregar |
Etimología
[editar]Si puedes, incorpórala: ver cómo.
Sustantivo
[editar]Singular | Plural |
---|---|
gato | gatos |
- 1 Animales
- Gato.
Referencias y notas
[editar]- ↑ «gato» en Diccionario de la lengua española. Editorial: Real Academia Española, Asociación de Academias de la Lengua Española y Espasa. 22.ª ed, Madrid, 2001.
- ↑ «cat» en The Oxford English Dictionary. Editorial: Oxford University Press. 2.ª ed, Oxford, 1989. ISBN: 9780198611868.
- ↑ «cat» en Online Etymology Dictionary. Douglas Harper.
Nora López. «1001 palabras que se usan en la Argentina y no están en el diccionario del habla de los argentinos». geocities.ws. Obtenido de: http://www.geocities.ws/lunfa2000/aal.htm. OBS.: Licenciado por la autora bajo la GFDL (detalles)
- Español
- ES:Palabras llanas
- ES:Palabras bisílabas
- ES:Rimas:a.to
- ES:Palabras provenientes del latín vulgar
- ES:Sustantivos
- ES:Sustantivos masculinos
- ES:Sustantivos femeninos
- ES:Sustantivos comunes en cuanto al género
- ES:Mamíferos
- ES:lunfardo
- ES:Términos coloquiales
- ES:Río de la Plata
- ES:Mecánica
- ES:Hidráulica
- ES:Juegos
- ES:Chile
- ES:Costa Rica
- ES:México
- ES:Música
- ES:Danza
- ES:Gentilicios
- ES:Términos despectivos
- ES:Plantas
- ES:Uruguay
- Español-Kurdo (macrolengua)
- Español-Quechua del sur boliviano
- Gallego
- GL:Palabras sin transcripción fonética
- GL:Sustantivos
- GL:Sustantivos masculinos
- GL:Mamíferos
- Judeoespañol
- LAD:Palabras sin transcripción fonética
- LAD:Sustantivos
- LAD:Sustantivos masculinos
- LAD:Mamíferos
- Lingua franca nova
- LFN:Palabras sin transcripción fonética
- LFN:Palabras de etimología sin precisar
- LFN:Sustantivos
- LFN:Animales