Apéndice:Lista Swadesh del garífuna (cab)

De Wikcionario, el diccionario libre
Lista Swadesh del garífuna
español garífuna
001 yo nugía, au
002 , vos bugía, amürü
003 él, ella tugia
004 nosotros wagia
005 ustedes, vosotros hugia
006 ellos [[#Garífuna|]]
007 este [[#Garífuna|]]
008 ese [[#Garífuna|]]
009 aquí, acá ñahaunbé, yâbé
010 allí, allá yagüta, yagüa
011 quién [[#Garífuna|]]
012 qué [[#Garífuna|]]
013 dónde halia
014 cuándo deme
015 cómo [[#Garífuna|]]
016 no uwati daradu
017 todo [[#Garífuna|]]
018 muchos gibeti
019 algunos abadinaguti
020 pocos murusun, lauguati
021 otro amu
022 uno aban
023 dos biama, bian
024 tres ürüwa
025 cuatro gádürü
026 cinco seingü
027 grande wairiti
028 largo migifeti
029 ancho [[#Garífuna|]]
030 grueso garanati
031 pesado [[#Garífuna|]]
032 pequeño ñuraü
033 corto chaguti
034 angosto, estrecho [[#Garífuna|]]
035 delgado, fino dureiti, magüleguti, büraüti
036 mujer (adulta) hiñáru, wügüri
037 hombre (adulto) wuguri, eyeri
038 hombre, ser humano gürigia
039 niño irahü
040 esposa, mujer [[#Garífuna|]]
041 esposo, marido úmari, eyeritei, bani waiyai
042 madre {da, uguchuru, agaiñaü
043 padre úguchili
044 animal anímâlu
045 pescado úduraü
046 ave, pájaro dunúru
047 perro aunli
048 piojo [[#Garífuna|]]
049 serpiente hewe
050 gusano hewerau
051 árbol nadü
052 bosque dabiyarugu
053 palo wewe
054 fruta, fruto tin wewe
055 semilla tila nadü, ilaü
056 hoja ubanaü
057 raíz ílagülaü, agüchaü
058 corteza [[#Garífuna|]]
059 flor fuluri
060 hierba hiduru
061 cuerda, soga gurudu
062 piel uraü
063 carne ügürügü
064 sangre hitaü
065 hueso abû
066 grasa agulei
067 huevo gâñê
068 cuerno liganchun
069 cola ili, lili
070 pluma tiyu gayu, abürühagülie
071 cabello, pelo lágiu idiburi
072 cabeza ábulugu, ichúgü
073 oreja aigai
074 ojo agu
075 nariz igiri
076 boca iyumaü
077 diente ari
078 lengua iñeñei
079 uña ubaraü
080 pie ugudî
081 pierna iyadaü
082 rodilla igáchügü
083 mano uhabu
084 ala ahamahagülei, agairaü
085 barriga, vientre urágarigu
086 tripas isasaü
087 cuello [[#Garífuna|]]
088 espalda anagani
089 pecho aniguragu
090 corazón anigi
091 hígado ubanau
092 beber ata, atagura
093 comer aiga
094 morder agüra, agüa
095 chupar, sorber achûra
096 escupir asuregua
097 vomitar ewrehani
098 soplar áfuruni
099 respirar awáraguni
100 reír éhereha
101 ver [[#Garífuna|]]
102 oír agânba
103 saber [[#Garífuna|]]
104 pensar asaminara
105 oler îmichuni
106 temer [[#Garífuna|]]
107 dormir arúmuga
108 vivir abagarida
109 morir auweni, aribiguni, aguyuni
110 matar afarahani
111 pelear [[#Garífuna|]]
112 cazar [[#Garífuna|]]
113 golpear abuleseira
114 cortar afarenraguni, ibiraguni
115 partir águraha, agüriyaha
116 apuñalar, clavar [[#Garífuna|]]
117 arañar, rascar afiyuragua, apinchagua, arañar añúguchuni
118 cavar ahiga
119 nadar afuriha, amaligiha
120 volar ahamahani
121 caminar, andar aibuga
122 venir tiabi
123 echarse, acostarse, yacer abuga, agura, aribiga, auwe
124 sentarse añúruni
125 estar de pie, pararse [[#Garífuna|]]
126 girar, volver, voltear agaradagua
127 caer aiguada, terenu
128 dar aderegera
129 sostener árügüda
130 apretar, estrujar ámuruda
131 frotar ahurudaguni
132 lavar [[#Garífuna|]]
133 limpiar, quitar
(retirar algo de una superficie pasando algo por encima)
arumadaha, asuñehani
134 tirar (de), jalar fêlâ
135 empujar adǎgua, adaragua
136 arrojar [[#Garífuna|]]
137 atar, amarrar agüraguar
138 coser ahüchagua, adifileira
139 contar abaüda atiri ñei lan
140 decir ariñaguni, layanuhaun
141 cantar erémuhani
142 jugar adibîhani, ahurara
143 flotar afayara, ahamaha
144 fluir [[#Garífuna|]]
145 helar [[#Garífuna|]]
146 hincharse [[#Garífuna|]]
147 sol weyu
148 luna hati
149 estrella waruguma
150 agua duna
152 río duna chururuti
153 lago lagunu
154 mar barana
155 sal salu
156 piedra dübü
157 arena damusagara
158 polvo kalíki
159 tierra muan
160 nube dúrari
161 niebla hemerei
162 cielo [[#Garífuna|]]
163 viento garabali
164 nieve [[#Garífuna|]]
165 hielo duna dereguati
166 humo gumuleli
167 fuego watu
168 ceniza kaliki
169 quemar, arder águda, ébeda, aduranguragüda
170 camino üma
171 montaña, monte wübu, árabu, dabiara
172 rojo, colorado funati
173 verde inaruni, ligiati
174 amarillo iñeliti
175 blanco haruti
176 negro wuriti
177 noche guñau
178 día weyu
179 año [[#Garífuna|]]
180 cálido [[#Garífuna|]]
181 frío diliti, hamuñali
182 lleno [[#Garífuna|]]
183 nuevo iseri
184 viejo weyali
185 bueno gürigia gidehaiti
186 malo wuribati
187 podrido [[#Garífuna|]]
188 sucio tukoma, tipilan
189 derecho, recto surúti
190 redondo gararati
191 agudo, afilado hamanatu, yarawatu
192 romo [[#Garífuna|]]
193 suave [[#Garífuna|]]
194 húmedo, mojado [[#Garífuna|]]
195 seco [[#Garífuna|]]
196 correcto ligiragu
197 cercano yarafa madise, malühani
198 lejano díseti
199 derecha [[#Garífuna|]]
200 izquierda bubarüna
201 a, en [[#Garífuna|]]
202 en, dentro munada, turagarigu tidan
203 con [[#Garífuna|]]
204 y [[#Garífuna|]]
205 si [[#Garífuna|]]
206 porque [[#Garífuna|]]
207 nombre iri

Referencias[editar]